Öfke Nedir?
Öfke;
- Normal,
- Güçlü,
- Şiddet ve saldırganlıktan farklı,
- İnsanın varlığını sürdürebilmesi için gerekli,
- Kontrol altına alındığında ve uygun ifade edildiğinde son derece doğal ve sağlıklı bir duygudur.
Öfke normal bir duygu durumu olduğu halde insanlar bu duyguyu genellikle yok etmeye ve bastırmaya çalışırlar. Halbuki merak, tutku ve diğer tüm güçlü duygular gibi öfke de yaşamın durağanlığından uzaklaşmamız için gereklidir.
Kişiler genellikle her gün benzer eylemlerde bulunmak zorunda kaldığı için şikayet ederler. Her sabah erken kalkmak, işe gitmek vs. Bu şikayete rağmen çoğunluk, hayatlarında birtakım değişikliklerin meydana gelmesi ve duygu durumlarında iniş çıkış istemez ve meydana gelen rutini bozucu durumları ortadan kaldırarak yaşamını stabilize etmeye çalışır. Öfkeyi de bastırma veya yok etmeye çalışma bu sebeptendir. Halbuki olumsuz olarak algılanan duyguları ortadan kaldırmaya çalışmak yerine doğru biçimde ifade etmeyi öğrenmek kişinin kendisini daha güçlü ve yeterli hissetmesini sağlamaktadır. Öfkelendiğimizde vücudumuzda, zihnimizde ve duygularımızda birtakım değişiklikler meydana gelir.
Öfkenin Belirtileri
Öfkelendiğimiz zaman vücutta birtakım belirtiler oluşur. Bazı belirtiler doğrudan kişinin kızdığını fark edilebilecek niteliktedir. Bağırma, vurma, saldırganlaşma, hakaret etme gibi. Bu esnada fiziksel olarak bazı değişimler de gözlenir. Nefes alış verişleri ve kalp atışı hızlanır, tansiyon yükselir, adrenalin ve noradrenalin gibi enerji hormonları yükselir.
Bazı tepkiler de direk fark edilmeyen, dolaylı yollarla meydana gelen belirtilerdir. İçe kapanıklık, insanlardan uzaklaşma, mutsuzluk, gerginlik, sürekli ağlama, isteksizlik gibi durumlar da öfkenin direk yansıtılmadığı durumlarda meydana gelen tepkilerdir.
Dışa vurulmayan öfke kaygı ve depresyon gibi duygusal sıkıntılara sebebiyet vermektedir. Kızgınlıklarını, kırgınlıklarını dışa yansıtmayan ve içlerinde biriktiren kişiler öfke duydukları kişilere bu duygularını belirtemediklerinden ötürü giderek mutsuzlaşabilirler.
Öfkenin Meydana Getirdiği Sonuçlar
Fiziksel Sonuçlar
- Kalp ve damar hastalıkları
- Mide hastalıkları
- Cilt problemleri
- Solunum Problemleri ve Nefes Darlığı
- Baş ağrıları ve eklemlerde ağrılar
Zihinsel Sonuçlar
- Dikkat ve konsantrasyon eksikliği
- Performans düşüklüğü
- Unutkanlık ve dalgınlık
Davranışsal Sonuçlar
- Huzursuzluk ve gerginlik hali
- Sakin olamama ve yavaş hareket edememe
- Alkol ve sigara tüketimi
- Medikal yollara başvurma (ilaç kullanımı)
Neden Öfkeleniriz?
Çoğunlukla;
- Haksızlığa uğradığımızda
- Engellendiğimizde
- Şiddete maruz kaldığımızda
- Kişisel kural ve kararlarımıza saygı gösterilmediğinde sinirleniriz.
Bunun yanı sıra arkadaşımız, eşimiz, kardeşimiz gibi herhangi bir kişiye ya da trafiğe, elektriğin kesilmesi, telefonun şarjının bitmesi gibi herhangi bir duruma karşı da sinirlenebiliriz. Herkes kendine göre sıralayabilir.
Öfke Kontrolü Nasıl Sağlanır?
Öfkeyi şiddet ve saldırganlıktan uzak, olumlu bir biçimde ifade etme becerisine ‘öfke kontrolü’ denir.
Her bireyin öfkeyi ifade etme biçimi ve öfkeyle baş etme yöntemi birbirinden farklıdır. Tıpkı insanları öfkelendiren öğelerin farklılık göstermesi gibi. Kendisini kışkırtan durumları bilip; bu durumlarla karşılaştığında davranışını kontrol altına alabilen kişiler öfkenin yıkıcı sonuçlarından kendilerinin ve çevrelerinin zarar görmesini engelleyebilirler. Bu duyguyla baş etmeye kolaylaştırmak için;
Öncelikle kendimizi iyi tanımalı ve bizi kızdıracak durumları öngörebilmeliyiz.
Sinirlendiğimizi fark ettiğimizde o an zihnimizden hangi düşüncelerin geçtiğini tespit etmeliyiz. Bu düşünceler büyük olasılıkla kızgınlık ifadelerinden oluşmaktadır. Böyle düşünürken eyleme geçtiğimizde ise büyük ihtimalle davranışlarımız da zarar verici olacaktır.
Sinirliyken ve zihnimizden olumsuz düşünceler geçerken hemen harekete geçmek yerine öncelikle kendimize zaman tanıyarak sakinleşmeye çalışmalıyız. Bu zaman diliminde kendimizi telkin etmeye çalışarak; problemi çözmeye yönelik düşüncelere yönelmeliyiz.
Bunu yaparken negatif düşüncelerin yerine alternatif bir açıklama getirerek; durumu abartılı duygularımızla düşünmektense daha sakin bir biçimde düşünerek davranış biçimimizi yeniden şekillendirebiliriz.
Bunun yanı sıra günlük hayatın stresi ve stresin de tetikleyerek meydana getirdiği olumsuz yaşantıları en aza indirmek için düzenli olarak gevşeme egzersizleri yapabilir, aynı zamanda bizi keyiflendirecek şeylerden sıklıkla yararlanmaya çalışabilir; bu bağlamda bol bol gülerek neşeli olmaya gayret edebiliriz. İhtiyaç duyduğunuz an psikanalitik psikoterapi desteği alabilirsiniz.