Stres Nedir?
Tehdit edici olarak algılanan olay ya da nesnelere karşı organizmanın gerek fiziksel gerekse zihinsel uyarılmışlık tepkisi olarak tanımlanan stres, genellikle vücudun gerilim ve rahatsızlık hissetmesine neden olur. Sınavlar, yetiştirilmesi gereken sorumluluklar ve buna ek olarak gündelik sıkıntılar ve kişisel problemlerimiz de eklenince kişi kendini zorlanmış hisseder.
Stres yaşamın bir parçasıdır ve hissedilmesi her daim zararlı değildir. Hafif düzeydeki stresin kişiyi harekete geçiren, öğrenmeyi hızlandıran olumlu etkileri de mevcuttur. Ancak stres düzeyimiz yüksekse konsantrasyonumuz ve enerjimiz düşer, sosyal ilişkilerimiz zarar görür.
Birçok dış etkenden kaynaklanan stres faktörü vardır; ama kişide stres oluşmasının asıl nedeni bu karşılaştığı durumlara yüklediği anlamlardır. Bu sebeple aynı olay herkeste bir gerilim hissettirmez.
Stres Faktörleri Nelerdir?
18. yüzyılın sonlarına doğru endüstri devriminin patlak vermesiyle sanayileşmeye bağlı olarak köylerden şehirlere göçün artması, kalabalıklaşan şehirlerin yaşamı zorlaştırıcı etkileri insanları bunaltmaktadır.
Bunun yanı sıra;
- Havanın, suyun, toprağın kirlenmesi ve her şeyin doğallığının giderek bozulması
- Özellikle metropollerde yaşanan trafik sorunu ve buna bağlı olarak ulaşım olanaklarının kısıtlanması
- Zamansızlık, sürekli bir şeylere yetişme çabası
- Zamanı iyi kullanamama, son dakikada yetiştirilmeye çalışılan işlerin varlığı
- Belirsizlik
- Engellenmişlik
- Evlenme, doğum yapma, boşanma
- Yeni bir eve taşınma
Hayatı zorlaştıran sağlık sorunlarıyla mücadele etme gibi etmenler strese neden olabilmektedir.
Stres Belirtileri
- Baş ağrısı
- Eklem ağrıları
- Çarpıntı
- Nefes darlığı
- Mide problemleri
- İştah artması ya da azalması
- Uyku problemleri
- Yorgunluk, halsizlik
- Gergin, kaygılı ve tahammülsüz olma
- Çabuk sinirlenme
- Neşesiz ve depresif bir ruh hali
- Dikkatsizlik ve konsantrasyon bozukluğu
- Unutkanlık
- Cinsel fonksiyon bozuklukları
Kronik Stresin Yol Açabileceği Sorunlar
Kısa süreli stresin değil ama; uzun süreli kronik stresin yol açabileceği bazı rahatsızlıklar mevcuttur:
- Ruh sağlığı sorunları (depresyon, anksiyete)
- Kalp ve damar hastalıkları
- Mide sorunları ( reflu, gastrit, ülser)
- Saç ve cilt problemleri ( sedef, egzama, saçkıran)
- Yeme bozuklukları
- Kadınlarda ve erkeklerde cinsel işlev bozukluğu gibi.
Stres İle Başa Çıkma Yöntemleri
Günlük yaşamımızda birçok problem ve sıkıntıyla karşılaşıyoruz. Bu sorunlar uzun süre devam ettiğinde fiziksel ve ruhsal sağlığı olumsuz etkileyecek sonuçlar doğurmaktadır. Yaşamsal şartlar insanları stresle yaşamaya mahrum bırakmaktadır; ancak bu durumla mücadele etmenin de yolları mevcuttur.
Kişi gerilim altındayken bu durumla kolay bir biçimde baş edemeyeceğini düşünerek çaresizliğe kapılabilir. Bir olay karşısındaki düşüncelerimiz duygu ve davranışlarımızın oluşmasını sağlar. Zaman zaman çoğu kişi düşünce hataları yapabilir.Bu da olumsuz duyguların gelişmesine neden olur.
Öncelikle stresin hangi durumdan kaynaklandığını, bu durum karşısında ne hissettiğimizi ve nasıl davrandığımızı belirlemeli; sonrasında da yaşadığımız durumu değiştirmek için neler yapabileceğimize karar vermek durumla baş etmeye yardımcı olacaktır.Etkin başa çıkma yöntemlerine değinecek olursak;
Dengeli beslenme: Çay, kahve ve asitli içecekler vücuttaki uyarılmışlık düzeyini artırır. Özellikle bunlar akşamları tüketildiğinde kişi uykuya dalmakta güçlük çekebilir. Uykusuz kalmak da stresi artırır. Bunların yerine bitki çayları, yoğurt ya da meyve tüketmek daha doğrudur. Sigara ve alkol de stresle baş ederken kullanılan zararlı iki maddedir. Kısa vadede rahatlatıcı etkileri olsa da uzun kullanımda zararlıdır ve bağımlılık yapar.Beslenme alışkanlıklarını düzenlemek kişinin strese karşı verdiği tepkiler üzerinde kontrolü sağlayıcı etkisi vardır.
Gevşeme Egzersizleri: Kişinin bir uzmanda ya da görseller aracılığıyla öğrendiği gevşeme yöntemleri gün içinde birkaç kez yapıldığında kişiyi rahatlatır. Kişi gerilebileceğini düşündüğü durumlar öncesinde de bu egzersizlerden yardım alarak kasları üzerinde oluşabilecek gerginliği ortadan kaldırabilir.
Fiziksel Aktivite: Düzenli spor yapmak vücudu birçok hastalıktan koruduğu gibi; stres atmaya da yardımcı olur. Spor yaparken salgılanan serotonin, endorfin gibi mutluluk hormonları stresle baş etmede çok etkilidir.
İmajinasyon: Kişinin kendini rahatlatan bir ortamı ya da durumu zihninde canlandırması sakinleştirici bir etkidedir.
Zaman Yönetimi: Birçok kişi zamanı iyi yönetememekten kaynaklanan stres yaşar. Kişinin karakterine ve yaşam biçimine uygun olan bir planlama yapması ve buna uyması kişinin yaşamının kontrolünü elinde tutmasını ve daha az gerilim yaşamasını sağlar.
Problem Çözme Teknikleri Geliştirme: Problem olarak algılanan durumlar karşısında çözüm yolları üreterek; bunları uygulamak kişiyi rahatlatır.
Genelleme Yapmaktan Kaçınma: Tek bir durumdan yola çıkılarak bütün olay benzer şekilde değerlendirilmemelidir. Aksi takdirde bu negatif düşünceler zaman içinde otomatikleşir ve kişinin olumlu düşünme becerilerini olumsuz etkiler.
Kişiler Arası İlişkileri Geliştirmeye Çalışmak: İnsanlarla ilişkilerimiz hatalı iletişim yöntemleri kullanıldığında stres oluşturabilir. Doğru iletişim tekniklerini kullandığımızda ise ilişkilerimiz gelişir. Suçlayıcı ve empatiden yoksun diyaloglar sergilemektense ‘ben’ dili kullanarak oluşturulan iletişim daha etkilidir.
Sosyal Etkinliklere Vakit Ayırma: Rutin hayatımızdan sıyrılmak dinlenmemizi ve kendimizi iyi hissetmemizi sağlayacaktır. Uzun zamandır görmediğimiz birileriyle görüşmek, sinema, tiyatro, konser gibi bir aktivitede bulunmak faydalıdır.
Stresle başa çıkma konusunda uzman desteğine ihtiyaç duyarsanız, İstanbul Bakırköy'de psikolog danışmanlık hizmetlerimden faydalanabilirsiniz.