Çocuklarda Özgüven Eksikliği
Kendine güven duygusunun gelişimi doğum sonrası itibariyle başlar. Dünyaya yeni gelen bebek için kendisi dışında bir dünya yoktur. Bu nedenle yeni doğmuş bir bebek ihtiyaçlarının anında karşılanmasını ister. Acıkınca doyurulmak, altını kirletince temizlenmek gibi. Bu ihtiyaçlarını ise çevresine ağlayarak bildirir. Annenin bebeğin ihtiyaçlarını fark edip; bunları hemen karşılaması çocuğun kendini huzurlu ve mutlu hissetmesini sağlar. Beslenme ve bakım ihtiyaçları karşılanan çocuk anneye güvenmeye başlar. Büyüme aşamasında da bu çocuklar rahat ve güvenli büyür. Aksi durumlarda yani çocuk uzun süre ağlatılıp; altı zamanında değiştirilmezse, acıktığında hemen doyurulmazsa anneyle güvenli bir ilişki kuramayan çocuk anneye güvenemediği gibi zamanla etrafındakilere de güvenemez.
Sevgi ve ilgi gösterilmesi de çocukta özgüven gelişimi için çok önemlidir. Çocuğa sarılmak, öpmek, okşamak çocuğa kendini değerli hissettirir. Sevilmeye layık biri olduğunu düşünür. Aksine sevildiği hissettirilmeyen çocuklar bu duygunun insanlar üzerindeki iyileştirici etkisini bilemez. Kurduğu ilişkilerde duygusal bir bağ oluşturamaz.
Okul öncesi döneme kadar çocuğun özgüveni öncelikle anne babasının sonrasında ailesinin ve yakın çevresinin gerek sözel ifadeleri gerekse sözel olmayan tepkileri doğrultusunda şekillenir.Okula başlamasıyla beraber aile ortamı dışında farklı bir sosyal çevreye dahil olur ve artık bu çevrenin görüşleri de özgüven gelişimi için önem arz etmeye başlar.
Çocuklarda Özgüven Eksikliği Belirtileri
- Öz bakım becerilerinde yetersizlik
- Kendi başına karar alamama, her konuda onay bekleme ve başkalarının söylediklerine göre hareket etme
- Ebeveynlerine bağımlı olduğu için onlardan çekinme , korkma
- Hata yapmaktan korkma ve hata yapmamak adına çoğunlukla hiçbir girişimde bulunamama
- Akranlarıyla iletişim kurmakta zorluk çekme. Sosyal olarak geri çekilme, kabul edilmeyeceğinden korkma
- Bir gruba dahil olmak için gruptaki diğer üyeler gibi davranma
- İçe kapanıklık
- Herhangi bir hayal kırıklığıyla baş edememe, başaramadıklarından ötürü dış faktörleri sorumlu tutma
- Kendi yetersizlik duygularını bastırmak için saldırgan bir tavır sergileme
- İnsanların kendisiyle ilgili düşüncelerine ve yorumlarına aşırı hassasiyet gösterme.
Özgüven Eksikliği Neden Kaynaklanmaktadır?
Birçok araştırma göstermiştir ki özgüven eksikliğinin temelinde anne babanın aşırı koruyucu ve kollayıcı tutumu yatmaktadır. Bu tutuma sahip ebeveynler genellikle kaygılı bir yapıya sahiptirler. Çocuklarının yapabilecekleri işleri yaparak onların sorumluluk almasını engellerler.’ Ya düşerse, ya yapamazsa’ diyerek çocuğun adına her şeyi yaparlar.
Çocuğa bağımsız şekilde hareket etmesine izin vermedikleri için zaman zaman desteklerini çocuğun üzerinden çektiklerinde ise çocuğun hiçbir şey yapmaya cesaret edemediğini görürler. Öz bakım becerilerini bile yerine getiremeyen çocuğun imdadına yine anne koşar. Çocuk ise gittikçe yetersizleşecektir. Anne babalar çocuk büyüdükten sonra durumu fark etmeye başlarlar, çocuğu serbest bırakma girişimlerinde bulunurlar. Ancak çocuk başarılı olamayınca da tekrar devreye girerler. Böylelikle aileye bağımlı, pasif ve edilgen bireyler yetiştirilmiş olur. İhtiyaç duymanız halinde çocuk psikoloğu desteği alabilirsiniz.
Özgüven Duygusunu Nasıl Geliştiririz?
- Çocuğa herhangi bir şart olmaksızın koşulsuz şartsız sevgi göstererek
- Aile içinde önemli olduğunu hissettirerek( onu dinlemek, fikirlerine saygı duymak, kabul etmek)
- Çocuğu var olan özellikleriyle olduğu gibi kabul ederek
- Onu başkalarıyla kıyaslamayarak ve kapasitesinin üzerinde bir beceri göstermesini beklemeyerek
- Çocuğun çaba gösterdiği durumları destekleyerek, olumlu geribildirimde bulunarak
- Birkaç kez denediği ancak başaramadığı aktiviteleri yinelemesi izin zorlamayarak
- Başarılı olduğu alanları tespit ederek
- Çocuğa baskı ile yaklaşmayarak, koyulan kuralların nedenlerini açıklayarak